مدیرعامل شرکت عمران و بهسازی شهری در نشست جمعبندی نشستهای دفتر چهاردهم این شرکت گفت: متأسفانه تاکنون در نظام برنامهریزی مدیریت شهری و دانشگاهها به مسئله مهم کیفیت زندگی که باید در صدر برنامهها باشد بیتوجه بودهایم.
به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، مدیرعامل شرکت عمران و بهسازی شهری در جلسه جمعبندی نشستهای دفتر چهاردهم «ارتقای قابلیت زیست پذیری شهرها و کیفیت زندگی شهروندان با اجرای سیاست بازآفرینی شهری» عنوان کرد: در نشستهای دفتر چهاردهم تلاش شد به مسئله مغفول مانده کیفیت زندگی در سیاستهای بازآفرینی پرداختهشده و سعی کردیم به این پرسش پاسخ دهیم که چه اقداماتی برای بهبود کیفیت زندگی حاشیهنشینان لازم است.
چه کسانی در این سیاست نقشآفرین هستند و چگونه باید سیاست بازآفرینی شهری را در تکمیل سیاستهای توسعه شهری برای رفع یکی از عمدهترین مشکلات شهرها نهادینه کنیم. پیشنویسی تهیه و ارائهشده که امیدواریم با همفکری صاحبنظران به چارچوبی مدون برسیم و آن را اجرا کنیم.
ایزدی افزود: در سیاست جدید به بهبود کیفیت زندگی در بازآفرینی شهری تنها در نظر پرداخته نشده و تلاش داریم به مدلی جامع که تمام اقدامات لازم را دربر دارد برسیم. سندی علمی تهیه شده و باید با توجه به وضعیت کنونی شهرها در سیاستهای بازآفرینی شهری به آسیب افت منزلت کیفیت زندگی در ابعاد مختلف توجه شود. این کیفیت تنها منحصر به کیفیتهای فیزیکی نیست بلکه دارای ابعاد چندوجهی فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و زیستمحیطی است و نیازمند ارائه راهحلهای چندوجهی است.
معاون وزیر راه و شهرسازی تأکید کرد: سیاست جدید بازآفرینی شهری چندوجهی است و هر دستگاه در آن بهتنهایی مجری و سیاستگذار نیست بلکه دستگاههای مختلف از خرد تا سطح ملی در آن فعال هستند و ارتباط آنها افقی نیست.
وی افزود: در سیاست جدید با همگرایی بین لایهها برنامههای مشترکی برای دستگاهها تعریف میشود و در ستاد ملی بازآفرینی ۲۰ دستگاه مرتبط با این امر را شناسایی میکنیم و به برداشتی از اقدامات، سیاستها و مشکلات موجود میرسیم، سپس با جمعبندی این موارد، نیاز اولویتدار را شناسایی میکنیم و به طراحی پروژهای مشخص با تبیین نقش دستگاههای مختلف میپردازیم. ضمن اینکه در گام جدید تلاش داریم پروژهها با مشارکت مردم و بهصورت همخوان با بوم منطقه با مشارکت تمام ذینفعان عملیاتی شوند.
ایزدی تصریح کرد: کلیدیترین تفاوت در سیاست جدید این است که نقشآفرینان اصلی فرایند بازآفرینی خود مردم هستند و امیدواریم نهاد تسهیلگر کمکم به شکل نهاد توسعه محلهای نقشآفرینی کند. برای توفیق در این سیاست باید به راهحلهایی در عمل برسیم و از بازخورد آن مدل ارائهشده را کاملتر کتیم.
معاون وزیر راه و شهرسازی بر ضرورت توجه به ویژگیهای بافت تاریخی، بافت فرسوده و سکونتگاههای غیررسمی شهرهای مختلف در اجرای سیاستهای بازآفرینی تأکید کرد و افزود: باید توجه کرد که چرا شهری مانند یزد واحد شرایط جهانیشدن توسط یونسکو میشود، از سوی دیگر در رفع آسیبهای سکونتگاههای غیررسمی باید توجه کرد که ناکارآمدی در تمام شهرها وجود دارد ولی در هر شهر جلوههای متفاوتی دارد و نمیتوان برای آن نسخهای واحد در نظر گرفت. اصول حاکم بر آنیکی است ولی رویکردهای مواجهه با آن در شهرهای مختلف متفاوت است.
بهعنوان نمونه در بازدید اخیر از سکونتگاههای غیررسمی ارومیه به این نکته رسیدیم که در یک محله باید وضعیت زیرساختها و حتی فاضلاب شهری بهبود یابد ولی در محلهای دیگر دغدغه اصلی مسائل اجتماعی است که این تفاوتها از تجربهها یافته شده است.
مدیرعامل شرکت عمران و بهسازی شهری با تأکید بر اینکه کیفیت زندگی در عرصههای آموزش، مدیریت و برنامهریزی شهری مغفول مانده است، عنوان کرد: باید ارتقای کیفیت زندگی در صدر برنامههای بازآفرینی شهری باشد و باید از تجربههای گذشته درس بگیریم. باید تمام دستگاهها با رویکردی جامع و همافزا وارد عرصه شوند تا به هدف اصلی یعنی ارتقای کیفیت زندگی در شهرها برسیم.
ضرورت توسعه اجتماعی برای توانمندسازی ساکنان بافت فرسوده
همچنین مجید روستا، عضو هیئتمدیره شرکت عمران و بهسازی شهری در سخنانی با تأکید بر اینکه توانمندسازی ساکنان بافت فرسوده بدون توسعه اجتماعی ممکن نیست، گفت: اگر هدف را توسعه اجتماعی قرار دهیم با سازمان اجتماعی مواجه هستیم که ساکنان آن مردم هستند و با مؤلفههای اصلی فراگیری اقدامات برای ارتقای دسترسی شهروندان به فرصت توسعه اجتماعی، توانمندسازی یعنی افزایش ظرفیتها برای مداخله مردم در نهادها و نیز امنیت در قوانین، مسکن، تأمین زندگی و دسترسی به درآمد مطمئن مواجه هستیم و اگر این سه مؤلفه اصلی را هدف قرار دهیم به مقصود رسیدهایم.
روستا ادامه داد: در ادبیات فارسی تأکید شده «توانا بود هرکه دانا بود» و هدف اصلی ما رسیدن به دانایی است که اگر ابزار دانایی را اصل قرار دهیم دیگر به ساکنان مناطق حاشیهنشین انگ نمیزنیم. از سوی دیگر امروزه عدالت اجتماعی به معنای پرداختن به حقوق اقلیت است. باید توجه داشت که تحول در شیوه و محل زندگی ایجادشده، زمانی در کشور تنها ۳۰ درصد جمعیت شهرنشین بودند ولی با مهاجرت روستاییان و جابهجایی جغرافیایی باید پرداختن به مقوله دانایی در نظام شهری موردتوجه قرار میگرفت.
جوانی که زندگی عشایری دارد زمانی موفق است که در الزامات خاص زندگی عشیرهای در ییلاق و قشلاق کردن و پرورش دام توفیق داشته باشد، وقتی این جوان روستانشین میشود الزاماتش تغییر میکند و وقتی به شهر مهاجرت میکند باید دارای هنرها و مهارتهای دیگری شود که لازمه این امر آگاهسازی و فراهم کردن فرصتهای دانایی در نظام شهری است.
ضرورت پرهیز از برچسب زدن ناروا به حاشیهنشینان
همچنین در این نشست سپیده شفایی، شهرساز و مدیرعامل شرکت شاران در سخنانی عنوان کرد: هرچند رفع بافتهای ناکارآمد شهری زمانبر است ولی با اجرای برنامههای دقیق و همکاری دستگاهها شدنی است.
وی با اشاره به تحول رویکرد توسعه در بافت شهری گفت: اکنون دیگر در رفع ناکارآمدی بافت شهری پنهانکاری نمیشود و به آن میپردازیم. البته باید از برچسب زدنهای ناروا به جوامع حاشیهنشین پرهیز شود و بااحتیاط رفتار کنیم. امروز به دنبال تحقق توسعه اجتماعی هستیم و گروههای هدف، جمعی هستند.
ضمن اینکه به دنبال ایجاد فرصتهای برابر برای همگان در عرصههای عمومی و خصوصی و اعتلا سازی، بسترسازی و حمایت هستیم تا با کشف ظرفیت و آموزش و ترویج و مستندسازی حاشیهنشینان را خودباور کنیم و در این راستا با سه کنشگر یعنی دولت، شهروندان و سازمانهای مردمنهاد روبهرو هستیم.
شفایی افزود: یکی از پیششرطهای اصلی بازآفرینی شهرها توسعه توانمندیهای افراد، گروهها و جوامع است و به مجموعه برنامههای عملیاتی نیاز داریم که باهدف تأمین خدمات موردنیاز محدوده در مقیاس شهری و محلهای عرصههای مشخصی را منطبق با طرحهای مصوب بالادست و یافتههای طرحهای بهسازی و نوسازی بافت فرسوده به خدمات موردنیاز محله و محدوده اختصاص میدهد.
این شهرساز تأکید کرد: نقش و تأثیر فضاهای شهری باکیفیت بر حیات اقتصادی شهرها و مراکز شهری بهبود اقتصاد محلی، بهبود سلامت جسمی و روان شهروندان، کاهش جرائم و ارتقای امنیت اجتماعی، افزایش تعاملات و هم پیوندی اجتماعی، تسهیل ارتباطات و ارتقای سیستم حرکت و جابهجایی، آنها را به یکی از ابزارهای کلیدی و تأثیرگذار برنامهریزان و سیاستگذاران شهری در مواجهه با چالشهای شهری تبدیل کرده است.
وی افزود: تأمین مسکن مناسب، کافی و قابلدسترس، باکیفیت و استانداردهای قابلقبول، بهویژه برای گروهها و دهکهای پایین اجتماع از اقدامات اصلی در ارتقای کیفیت سکونت به شمار میروند و فرایند مستمر حمایت از افراد، گروهها، نهادها و جوامع مرتبط با بازآفرینی شهری بهمنظور کمک به آنها در شناسایی و پاسخگویی بهتر به نیازهایشان که شامل ایجاد فرصتهای آموزش برای مردم از طریق تجارب و ارتقای آگاهی، اعتماد و توانمندسازی آنها برای مشارکت همهجانبه است، در دستور کار قرار دارد.
فرایندی که باهدف توسعه اجتماع محلی و ارتقای برنامهریزی پایین به بالا و پرهیز از رویکردهای اقتدارگرایانه، اقدام به راهاندازی نهادهای اجتماعی برای ارتقای سهم افراد (مردم، اصناف و بخش خصوصی) در فرایند بازآفرینی و حمایت از تشکیل و فعالیت تشکلهای مردمی و سازمانهای مردمنهاد میکند.
شفایی تصریح کرد: همچنین در مدل جدید به دنبال ایجاد ابزارهای لازم حقوقی و مالی در جهت تقویت و تسهیل جریان بازآفرینی شهری و باهدف توانمندسازی شهروندان و ساکنان محلههای هدف، از طریق شناسایی موانع و ارائه راهحلهای ویژه در قالب تعریف و اصلاح آییننامهها، قوانین و دستورالعملهای لازم، ارائه بستههای تشویقی، معافیتها و تسهیلات هستیم.
این شهرساز گفت: باید به ترویج و اطلاعرسانی در سطوح مختلف کنشگران از طریق مدیریت و حمایت از برنامههای فرهنگی، برگزاری دورههای آموزشی، نشستها و همایشهای تخصصی و تولید مستندات و منابع کاربردی اقدام شود. همچنین باید ایجاد گروهها و شبکههای همکاری و مشارکت میان تمام دخیلان و کنشگران بخش عمومی، خصوصی و مردمی هستند ایجاد شوند تا درنهایت به فرایند پایدارسازی جریان همافزا و یکپارچه تحقق سیاستهای بازآفرینی شهری از طریق ارزیابی و پایش همهجانبه اقدامات و برنامهها، بهروز رسانی و مدیریت دانش، اصلاح فرایندها و ساختارهای مدیریت و برنامهریزی، مستندسازی و ایجاد پایگاه داده برسیم.
ضرورت ریشه نگری در امر بازآفرینی
همچنین در این نشست، مظفر صرافی، عضو هیئتعلمی دانشگاه شهید بهشتی در سخنانی تأکید کرد: دغدغه اصلی بازآفرینی ارتقای کیفیت زندگی است و باید توجه کرد که فقر محرومیت از فرصتهاست. صرافی با بیان اینکه تغییر اصلی در سیمای زندگی حاشیهنشینان ممکن نیست، افزود: درعین حال میتوان با فرایند سازی و نهادسازی به دنبال توسعهای از نوع دیگر باشیم و نهادهای توسعهای را در مناطق حاشیهنشین از نوعی دیگر تدارک ببینیم. جلسه جمعبندی سلسله نشستهای دفتر چهاردهم شرکت عمران و بهسازی شهری ۲۶ تیرماه در سالن اجتماعات این شرکت برگزار شد.
