کتاب وسیله ای برای ثبت اطلاعات به صورت نوشتاری یا تصاویر یا صفحات خالی است که معمولاً از صفحات زیادی از کاغذ، جوهر، پوست حیوانات و چسب به هم پیوسته و توسط یک جلد محافظت میشود.
برای نوشتن کتاب مولف زمان زیادی را صرف می کند، کتاب بعنوان سرمایه گزاری در زمینه مطالعات است. مولف بعنوان فردی که کتاب را نوشته دارای حق و حقوقی است که در این مقاله مالکیت تکثیر و انتشار کتاب را مورد بررسی قرار میدهیم.
حقوق مالکیت فکری، حمایت از حقوق پدیدآورنده و خالق اثر را برعهده دارد، حقوق مالکیت فکری اغلب بعنوان مالکیت معنوی ترجمه شده است. مالکیت فکری به حقوقی گفته میشود، که به صاحبان آن حق استفاده از فعالیت های فکری را میدهد و موضوع آن غیر مادی است.
مالکیت فکری در زمینه های مختلف آثار ادبی، حقوق پدیدآورندگان آثار ادبی و هنری، حق اختراع هم دارای ارزش اقتصادی و هم دارای ارزش داد و ستد میباشند.
مالکیت تکثیر و انتشار کتاب
یکی از شاخه های مالکیت فکری، مالکیت فکری آثار ادبی و هنری (کتاب) است. بعد از ثبت مالکیت فکری در زمینه ی تکثیر و انتشار کتاب، ایجاد یک قرارداد استاندارد با اشراف بر کلیه ی اصول و قواعد در زمینه ی حقوق مالکیت فکری، از حقوق خالق اثر محافظت می نماید، از جمله قراردادها در زمینه مالکیت فکری (قراردادهای اجازه بهره برداری، قراردادهای انتقال دانش فنی و تکنولوژی، قراردادهای انتقال حقوقی) میباشند.
یکی از دغدغه های نویسندگان کتاب این است که کتاب نوشته شده منجر به سوء استفاده قرار بگیرد، دستاوردهای مالکیت فکری و حق انحصاری موجب میشود که حق بهره برداری و کپی رایت از آن وجود نخواهد داشت.
مثلا زمانی که کتابی را بخوانیم و بخواهیم آن را در سایتمان خود قرار دهیم، این کار خلاف مقررات است، وقتی یک فرد آثار ادبی و هنری را خلق میکند، حق تکثیر اثر متعلق به اوست.
مالکیت فکری آثار ادبی و هنری
مالکیت فکری آثار ادبی و هنری (کتاب) به دو دسته مالکیت معنوی و مالکیت مادی تقسیم می گردد، مالکیت فکری معنوی از فکر انسان منشأ میگیرد و دارای جنبه مادی نمی باشد، در مالکیت معنوی به جز اسم نویسنده بعنوان پدید آورنده اثر، جلوی تحریف و انتشار اثر توسط خالق اثر گرفته میشود و خالق اثر به خواست خود میتواند اثرش را انتشار بدهد و یا از انتشار آن چشم پوشی نماید. در مالکیت مادی، درآمدهای حاصل از انتشار کتاب قابل تجاری سازی است.
آثار ادبی و هنری جزء دارایی های فکری است که امکان کپی برداری و انتشار آن وجود ندارد، حفاظت از این دارایی های فکری بسیار مورد توجه است. حقوق کپی رایت در نشر و انتشار کتاب بسیار مورد توجه است.
کپی رایت یکی از شاخه های اصلی مالکیت فکری، آثار ادبی و هنری است، حق کپی رایت حقی است که به خالق آثار مثلا کتاب به منظور عدم سرقت آثار بوسیله ی افراد دیگر داده می شود.
حقوق معنوی آثار ادبی و هنری کتاب
این حقوق متعلق به خالق و پدید آورنده و نویسنده کتاب است، حقوق معنوی کپی رایت شامل (حق مولف، شخصیت خالق، عواطف، اعتقادات فرد در آفرینش اثر) است. که شامل موارد زیر است.
- حق انتشار اثر (حق افشای اثر): نویسنده کتاب با استفاده از این حق تصمیم به انتشار یا عدم انتشار کتاب را میگیرد.
- حق نام : بر اساس این حق، نام خالق و پدید آورنده با نام حقیقی، مستعار اثر در کتاب ذکر میگردد.
- حق عدول و استرداد اثر: بر اساس این حق نویسنده کتاب می تواند اثر خود را به دلایل تغییر عقیدتی انتشار و تکثیر نکند. ( این حق در نظام حقوقی ایران به رسمیت شناخته نشده است)
حقوق مادی آثار ادبی و هنری کتاب
بر اساس این حق، جنبه مادی اثر در نظر گرفته می شود، بر اثر حقوق مادی نویسنده یک کتاب می تواند با ثبت اثر خود در راستای تجاری و مادی از اثر خود استفاده نماید. بنابراین دیگران به منظور استفاده از اثر ادبی مانند یک کتاب باید بهای آن را بپردازند. حقوق مادی یک کتاب شامل موارد زیر است:
- حق نشر و تکثیر کتاب: براساس این حق پدید آورنده اثر از کپی کردن اثر به وسیله ی دیگران جلوگیری می نماید.
- حق توزیع و پخش: این حق حقی است که پدید آورنده اثر به منظور استفاده تجاری از اثر دارا می باشد.
- حق نمایش و اجرا و خواندن اثر
- حق متوالی (حق فروش دوباره)
5 / 5. مجموع: 1