مالکیت فکری حقی است که قانون گذار در اختیار مالک فکر و صاحب اثر قرار میدهد. حقوق مالکیت از خلاقیتهای ذهنی حمایت میکند. در صورت غفلت از مالکیت فکری دچار زیان های قابل توجهی میشویم.
دارایی ها به دو صورت مشهود فیزیکی نظیر سرمایه ثابت، پول، زمین، خانه یا بصورت نامشهود و مالکیت حقوق فکری مانند (ثبت اختراع، علائم تجاری، برندها) در کسب و کار بشری ظاهر میشوند.
با توجه به رویکرد نظام آموزشی کشور به توسعه فناوریهای نوین و سوق دادن فعالیتهای پژوهشی دانشگاه به سمت رفع نیازهای اساسی جامعه و با عنایت به تخصیص امتیاز به ثبت اختراع، اکتشاف و دانش فنی در آییننامه ارتقا، این شیوهنامه جهت نظام مند نمودن ارزیابی اختراع ها پژوهشی تدوین شده است.
منابع ثروت در مالکیت فکری
از ابتدای قرن 18 تا 21 منابع ثروت به ترتیب زیر دچار تغییر شده است. در حال حاضر کشورهایی که دارای دانش بیشتری باشند از جایگاه بالاتری برخوردار هستند. باتوجه به موارد زیر مالکیت فکری یکی از منابع قابل توجه ثروت است. روند تغییرات منابع ثروت از قرن 18 تا 21 به ترتیب زیر است:
- زمین
- منابع طبیعی
- انرژی
- دانش
انواع مالکیت فکری
مالکیت های فکری به دسته های زیر تقسیم میگردد:
- دارایی های فکری ادبی و هنری نظیر ( حق کپی رایت، مجسمه و نقاشی و کارهای هنری)
- دارایی های فکری صنعتی نظیر ( ثبت اختراع، نشان تجاری و نشان جغرافیایی، اسرار تجاری، فرمول نوشابه)
اهمیت مالکیت فکری
مالکیت فکری جزء دارایی های نامشهود است که ویژگی های زیر را دارا می باشد:
- ابزاری برای جلب اعتماد
- جذب سرمایه گذاری
- افزایش ارزش کسب و کار
- پیشرفت در زمینه اهداف شرکت یا سازمان
ثبت اختراع
ثبت اختراع دارای شاخه های مختلفی است که بعنوان مالکیت فکری شناخته می گردد، ثبت اختراع بعنوان یک حوزه مهم و تاثیر گذار در شرکت های تولیدی و دانش بنیان از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. حالتی را در نظر بگیرید که شما مخترعی هستید و محصولی را اختراع نموده و برای تولید آن به مشکل مالی بر میخورید در این حالت شما در صورت گرفتن وام باید اطلاعات اختراع خود را افشا نمایید.
درصورت فروش آن تمام اطلاعات اختراع افشا می گردد، بنابراین برای این مشکل راه حلی وجود دارد و آن استفاده از حقوق مالکیت فکری است با ثبت اختراع، دولت به مدت 20 سال تنها به شما اجازه استفاده مادی از اختراع را می دهد ولی استفاده تجاری را برای بقیه عموم ممنوع می کند. در زمینه مالکیت فکری گواهی ثبت اختراع یا پتنت بزرگترین ابزار برای ثبت اختراع در جهان است. پتنت های کوچک در کشورهای کوچک قابل ثبت است.
اختراع چیست؟
اختراع نتیجه فکر فرد یا افراد است که برای اولین بار فرآیند یا فراورده های خاص را ارائه می نماید. در بحث رابطه ثبت اختراع کشورهای صنعتی در زمینه ثبت اختراع آمریکا، ژاپن، آلمان، کره جنوبی، کانادا، چین ایتالیا در درجات بالا قرار دارند، بنابراین دانش با صنعتی بودن کشورها دارای ارتباط مستقیم است. اتحادیه اروپا بعد از آمریکا در زمینه ثبت اختراع دارای اهمیت قابل توجهی است.
ضمن این نکته که نیمی از اظهارنامه ها در زمینه ثبت اختراع از کشورهای اروپایی گرفته شده است. کشورهایی نظیر سوئد و انگلیس در راستای دارایی های نا مشهود دارای اهمیت قابل توجهی می باشند. در زمینه های مختلف پزشکی، دارو سازی، بیولوژیکی و …. ثبت اختراعات انجام شده است.
آمار ثبت اختراع در ایران در سال، 1398 یکهزار و 653 درخواست ثبت اختراع از سوی پژوهشگران که از میان 73 پتنت نیز ثبت اختراع دارد.
اولین معاهده در زمینه ثبت اختراع در پاریس در سال 1283 شکل گرفت معاهده پاریس دارای یک سری مقررارت است.
گواهی ثبت اختراع
افردی که اختراع انجام داده برای آنکه بتواند اختراع خود را به جامعه نشان دهد و باید دولت به او یک حق انحصاری دهد) هر فرآیند ماشین یا ترکیبیی از مواد میتواند موصوع یک اختراع باشد.
حقوق انحصاری چیست؟ واگذاری حق محدود کردن دیگران از ساخت اختراع و حق فروش اختراع در یک محدوده زمانی مشخص توسط مخترع است.
آیا وقتی اختراعی را در ایران ثبت کرده ایم فقط در ایران می توانیم از آن استفاده نماییم ؟ اختراع اگر در ایران ثبت شده باشد در ایران فقط حق انتشار و تولید آن وجود خواهد داشت. بنابراین اگر بخواهیم در ترکیه فعالیت کنیم باید حتما در ترکیه نیز آن را ثبت کنیم.
شروط اساسی ثبت اختراع
در ثبت اختراع سه شرط اساسی مورد توجه است:
- تازگی : موضوع اختراع باید دارای تازگی و نو بودن اختراع در سطح بین المللی باشد، موضوع اختراع باید تابحال برای عموم افشا نشده باشد، همواره به این نکته توجه نمایید در صورت ثبت اختراع در ایران تنها در ایران اجازه بهره برداری از اختراع وجود خواهد داشت. اگر اختراع در کشورهای خارجی ثبت شود در کشورهای خارجی می توان از آن استفاده تجاری نمود
ثبت اختراع سرزمینی است. یعنی فرد برای بهره برداری از اختراع در کشور دیگر باید آن را در کشور دیگر به ثبت برساند. بنابراین مخترع باید قبل از تجاری سازی اختراع، به ثبت آن بپردازد تا امکان کپی و سوء استفاده برای حق اختراع او ایجاد نگردد. در اواخر سال 86 در ایران قانون های جدیدی ر راستای مالکیت فکری اختراع به ثبت رسید که امکان ثبت اختراع در کشورهای خارجی را امکان پذیر تر نموده است. - بدیهی نبودن ثبت اختراع: یک اختراع نباید به اختراعات قبلی نزدیک باشد، همچنین یک اختراع باید بتواند یک مشکل فنی را حل نموده تا بتواند عامل بدیع بودن آن در نظر گرفته نشود.
- یکی دیگر از ویژگی های حق اختراع مطلوب بودن آن با طرح صنعتی است:
یک اختراع باید قابلیت تولید صنعتی داشته باشد. و در زمینه کسب و کار و بازار و تولید و عرضه به بازار کار دارای کاربرد باشد.
نرم افزار های رایانه ای: به منظور ثبت اختراع در نرم افزارها و کامپیوترها باید سه شرط اساسی اختراع وجود داشته باشد.
سیستم های ثبت اختراع :
- سیستم اعلامی: در این سیستم ادعای مخترع پذیرفته می شود مگر آنکه خلاف آن اثبات گردد.
- سیستم ممیزی: در این سیستم ادعاهای فرد 3 الی 5 سال طول می کشد تا به نتیجه برسد.
قراردادهای ثبت اختراع
اگر ثبت اختراعی صورت گرفت باید در قراردادی جداگانه بصورت یک اظهارنامه بین مخترع و دولت تنظیم گردد، اظهارنامه شامل موارد زیر است:
- عنوان: از عبارات تفضیلی در عنوان ثبت اختراع ذکر نشود.
- توصیف اختراع: توصیف اختراع باید دقیق باشد و ادعا و توصیف اختراع باید برهم منطبق باشند.
- خلاصه
- ادعای مخترع: ادعاهای مخترع باید معقول باشد
- زمینه ی اختراع: باید مشخص گردد که برای چه زمینه و حل چه مشکلی اختراع انجام شده است.
- ویژگی های فنی اختراع
- مزیت کاربرد اختراع
هدف از ثبت پتنت چیست؟
هدف، تجاری سازی و استفاده از منافع مالی کاری پتنت یک ابزار بزرگ فناوری است و ابزاری برای تجاری سازی است. اگر اختراعی قبل از تاریخ ثبت درخواست یا قبل از تاریخ حق تقدم ادعا شده باشد برای عموم شناخته شده باشد حق ثبت ندارد.
موضوعات غیر قابل ثبت در اختراع
موضوعاتی که در ثبت اختراع غیر قابل ثبت هستند شامل موارد زیر است:
- تئوری های ریاضی
- کشفیات
- نظریه های علمی
- تئوری های ریاضی
- روش های تجاری
- روش های تشخیص بیماری
- منابع خلاف اخلاقیات
- منابع ژنتیک
5 / 5. مجموع: 1