در همه جای دنیا سیستم قضای و قضات به‌منظور اطلاع دقیق از کم و کیف موضوعات پیچیده پرونده‌های قضایی ازنظر و مشاوره متخصصین حوزه‌های مختلف بهره‌مند شوند. قاضی برای رسیدن به علم کافی در مورد پرونده مطروحه در محاکم به جهت اینکه بتواند به‌درستی و عادلانه قضاوت نماید و حق هیچ‌یک از طرفین ضایع نشود، از رأی و نظر و مشاوره کارشناسان رسمی دادگستریاستفاده می‌نماید. در سیستم قضایی ایران از سال ۱۳۱۷ و اولین اشاره به نظریه کارشناس در قوانین یعنی قریب به ۸۰ سال است که کارشناسان رسمی اعلام می‌کنند.
انواع کارشناسان دادگستری کدامند؟
افرادی که در محاکم قضات از رأی و نظرشان استفاده می‌نمایند دو گروه‌اند، کارشناسان خبره و کارشناسان رسمی دادگستری یا اصطلاحاً کارشناسان رسمی و غیررسمی.
کارشناس رسمی دادگستری افرادی هستند که علاوه بر تخصص، تحصیلات و سابقه حرفه‌ای در رشته تخصصی، در آزمون کارشناس رسمی دادگستری نیز شرکت کرده و پذیرفته‌شده‌اند و پس از طی مراحل گزینش، مصاحبه، کارآموزی و تحلیف به‌عنوان کارشناس رسمی فعالیت خود را آغاز نموده‌اند. کارشناسان خبره دادگستری افرادی هستند که تخصص، سابقه و وجاهت لازم را دارند ولی پروانه فعالیت را ندارد و در مواقعی که در حوزه قضایی کارشناس رسمی در رشته موردتقاضا وجود نداشته باشد دادگاه‌ها یا مقامات دارای صلاحیت از خدمات کارشناسان غیررسمی و یا خبره برای امور کارشناسی استفاده می‌کنند.
شرح وظایف کارشناسان رسمی دادگستری
کثرت پرونده‌های قضایی در محاکم و همچنین تخصصی شدن موضوعات به‌نحوی‌که چندین میلیون پرونده فعال در محاکم موجب شده که بهره‌مندی از رأی و نظر کارشناس نیز روزبه‌روز افزایش یابد. نخستین و بااهمیت‌ترین وظیفه کارشناس علاوه بر بی‌طرفی و دقت در صحت و سلامت گزارش و نظریه کارشناسی، توجه ویژه به این مهم است که نظریه کارشناسی کامل و جامع و صریح باشد. لذا کارشناسانی که پس از طی مراحل مختلف موفق به اخذ پروانه فعالیت کارشناسی می‌شوند لازم است در حوزه کاری خود فردی متخصص و حرفه‌ای باشند، چراکه رأی و نظر وی در رأی صادرشده توسط قاضی در هر پرونده بسیار مؤثر است. اهمیت داشتن تجربه کافی موجب شده که یکی از شرایط اصلی ثبت‌نام در آزمون کارشناس رسمی دادگستری داشتن حداقل ۵ سال سابقه کاری و تخصصی در حوزه مورد درخواست باشد.
آیا کارشناس رسمی یک شغل است؟
کارشناس رسمی دادگستری شغل نیست، چراکه کارشناس نمی‌تواند با عنوان کارشناسی مستخدم هیچ جایی باشد، بلکه این عنوان یک صلاحیت و تخصص حرفه‌ای است، لذا همه کسانی که در بخش‌های دیگر اعم از دولتی و خصوص شاغل هستند، هم‌زمان می‌توانند در کنار شغل خود این فعالیت را هم به انجام برسانند.
آیا کارشناس رسمی فقط در قوه قضائیه و سیستم قضایی باید فعالیت نماید؟
فعالیت اصلی و عنوان سازمانی کارشناسان رسمی، انجام امور کارشناسی در حوزه قضایی و دادگستری است، ولی امروزه بخش وسیعی از فعالیت‌های اقتصادی و فعالان اقتصادی در موضوعات مختلف به‌منظور مستندسازی و همچین به جهت پاسخگویی و قابل‌اعتماد و اتکا بودن، از خدمات کارشناسان رسمی دادگستری استفاده می‌نمایند، در سیستم دولتی با توجه به اینکه مطابق قانون الزام به استفاده ازنظر کارشناس رسمی دارند، موضوعاتی مثل ارزش‌گذاری شرکت‌های قابل‌واگذاری و موارد مشابه که در سازمان خصوصی‌سازی لازم است از خدمات کارشناسان رسمی استفاده می‌کنند.
رشته‌ها و صلاحیت‌های کارشناس رسمی دادگستری؟
فعالیت تخصصی کارشناسان رسمی دادگستری به‌طورکلی در ۱۱ گروه دسته‌بندی‌شده‌اند که دارای همگونی و سنخیت بیشتری باهم هستند، در هر گروه رشته‌های تخصصی آورده شده‌اند، ذیل هریک از رشته‌های تخصصی، صلاحیت‌های کارشناس آن رشته درج گردیده است، لیست کامل این رشته‌ها و صلاحیت‌ها در سایت آرمان سنجش به‌تفصیل آورده شده است.
نحوه اخذ پروانه فعالیت کارشناس رسمی دادگستری چگونه است؟
به‌منظور اخذ پروانه کارشناس رسمی، علاوه برداشتن صلاحیت و شرایط لازم جهت ورود و ثبت‌نام در آزمون کارشناس رسمی دادگستری، لازم است پس از قبولی در آزمون کارشناس رسمی دادگستری و کسب نمره و نصاب موردنیاز را کسب نمایید. آزمون پذیرش از دو طریق صورت می‌گیرد،
- کانون کارشناسان رسمی دادگستری
- مرکز امور مشاوران، وکلاء و کارشناسان قوه قضائیه
به‌تناوب و با توجه به اعلام نیاز، در مقاطع متنوعی که لزوماً هرساله نیست، آزمون کارشناس رسمی دادگستری برگزاری می‌گردد.
منابع آزمون کارشناس رسمی کدم‌اند؟
طبق قوانین موجود سؤالات آزمون‌های برگزارشده می‌بایست از منابع دانشگاهی طرح شوند. سطح سؤالات در تناسب با دوره کارشناسی یا لیسانس می‌باشد و بیشتر جنبه کاربردی و اجرایی دارند که متقاضی باید با توجه به دانش تخصصی و تجربه کاری خود بتواند به آن‌ها پاسخ دهد.
سؤالات هر رشته متناسب با فعالیت اجرایی و آنچه از کارشناس انتظار می‌رود که بایستی در طول حداقل ۵ سال سابقه اجرایی پس از اخذ مدرک تحصیلی بدان، طرح می‌گردند. نمونه سؤالات آزمون کلیه رشته های کارشناسی را می‌تواند در این بخش ببینید.
2 دیدگاه دربارهٔ «همه چیز درباره آزمون کارشناس رسمی دادگستری»
سلام منظور از ۵ سال سابقه یعنی ۵ سال بیمه داشته باشیم یا ۵ سال سابقه کاری داشته باشیم ؟
منظور ۵ سال پس از مدرک تحصیل مقطع کارشناسی است که می‌تواند مستندی به بیمه باشد یا نباشد.