ارزیابی ماشین آلات کارخانجات

قیمت گذاری و ارزیابی ماشین آلات کارخانجات به جهت اهمیت، گستره بسیار زیاد و تنوع اقلام دارای پیچیدگی و حساسیت‌های بسیار زیادی است. در این نوشته سعی خواهیم‌کرد اصول و مبنای قیمت‌گذاری را مختصراً و به‌صورت سرفصل‌های تفکیکی بیان نماییم.

• صلاحیت کارشناسی – شناخت
• آشنایی و تجربه در نوع صنعتی که مورد ارزیابی است، با داشتن صلاحیت کارشناسی مربوطه.

• بازدید فنی و لیست برداری

هر ارزیابی ماشین آلات صنعتی  چه انفرادی یا هیئتی باید حتماً شخصاً از ماشین‌آلات و تأسیسات کارخانه موردنظر بازدید فنی به عمل‌آورده و لیست برداری نماید.

• بررسی وضعیت کارایی و استهلاک فیزیکی

ارزیابی ماشین آلات کارخانه صنعتی

مجموعه ای از فعالیت ها ی مکرر برای تبدیل مواد خام به مواد صنعتی را فرآیند صنعتی می‌نامند، هر فرآیند صنعتی دستور ساخت خود را دارد و باید به ترتیب اجرا گردد. مجموعه دستگاه ها و قطعات الکترومکانیکی یا الکتروشیمیایی  را که از منابع الکتریکی، شیمیایی، هسته ای تغذیه میگردند ماشین آلات صنعتی می‌نامند. پیشرفت تکنولوژی باعث تحولی بزرگ در عرصه ماشین آلات صنعتی شده است.

ارزیابی فنی ماشین‌آلات فرآیندی تخصصی است که برای تعیین وضعیت فنی، ارزش، میزان استهلاک، و قابلیت بهره‌برداری ماشین‌آلات صنعتی، راه‌سازی، کشاورزی و … انجام می‌شود. این نوع کارشناسی ممکن است برای اهداف مختلفی مثل خرید و فروش، بیمه، وثیقه بانکی، دعاوی قضایی، واردات/صادرات و … انجام شود. در زیر با مراحل و نحوه انجام کارشناسی فنی ماشین‌آلات:

1. دریافت درخواست کارشناسی:

• درخواست توسط شخص حقیقی، حقوقی یا مرجع قضایی ثبت می‌شود.
• اطلاعات پایه شامل نوع ماشین‌آلات، محل استقرار، هدف از کارشناسی (قیمت‌گذاری، تعیین اصالت، بررسی سلامت فنی و…) دریافت می‌گردد.

2. بررسی اولیه مدارک:

• شامل اسناد مالکیت، فاکتور خرید، کارت گمرکی، بیمه‌نامه، دفترچه راهنما و…
• بررسی شماره سریال، مدل، سال ساخت، کشور سازنده و سوابق تعمیرات و نگهداری.

3. بازدید حضوری از ماشین‌آلات:

• بررسی فیزیکی وضعیت ظاهری و مکانیکی
• آزمایش روشن شدن، عملکرد بخش‌های هیدرولیکی، برقی، سیستم انتقال قدرت و …
• در صورت نیاز، گرفتن تست از عملکرد واقعی (تست ران، تست تولیدی، یا عملیاتی)

4. بررسی استهلاک و عمر مفید:

• مقایسه با استانداردهای صنعتی یا مدل‌های مشابه
• بررسی میزان کارکرد (مثلاً بر اساس ساعت کارکرد یا کیلومتر)

5. برآورد ارزش کارشناسی ماشین آلات:

• ارزش‌گذاری بر اساس مدل، سال ساخت، وضعیت فنی، بازار روز، استهلاک، نوع کاربری و …
• تطبیق با قیمت‌های بازار داخلی و بین‌المللی
• در نظر گرفتن نرخ ارز، هزینه واردات، یا ساخت داخل در صورت لزوم

6. تنظیم گزارش کارشناسی:

• تنظیم گزارش کتبی مطابق با استانداردهای کارشناسی رسمی
• درج مشخصات کامل ماشین‌آلات، وضعیت فنی، مستندات، و برآورد ارزش یا نظر کارشناسی
• امضاء و مهر کارشناس رسمی دادگستری (در صورت رسمی بودن گزارش)

انواع ماشین آلات صنعتی بر اساس چیدمان

• چیدمان عملکردی: بر اساس نوع ماشین آلات و عملکردشان این تقسیم بندی صورت میگیرد این روش دارای هزینه های زیاد حمل و نقل میباشد.
• چیدمان تکنولوژی گروهی: چیدمان بر اساس نوع محصول انجام میشود، تنوع محصول در چیدمان گروهی وجود ندارد ولی هزینه های حمل و نقل کاهش یافته است.

ماشین آلات صنعتی زیربخشی از صنعت است که طیف وسیعی از محصولات از ابزارهای برقی، انواع ماشین‌ها و تکنولوژی داخلی گرفته تا تجهیزات کارخانه و غیره را تولید می‌کند.

تجهیزات ماشینی به دسته های زیر تقسیم می‌شوند:

• ماشین آلات عمودی: (ماشین های تراش، ماشین های فرز، دستگاه های حفاری، ماشین های برنامه ریزی) را در بر میگیرد.  
• ماشین آلات دقت: (پردازش دنده، ماشین سنگ زنی، ماشین آلات پردازش) در دسته ماشین آلات دقت قرار دارد.  

ماشین کنترل دیجیتال: ماشین آلات کنترل دیجیتال شامل کنترل، کد گذاری و یا پردازش دستورالعمل های نمادین است.  

مزایای اتوماسیون صنعتی: اتوماسیون صنعتی دارای مزایا و فواید زیر است:

• انجام  فعالیت ها و فرآیند ها
• بالا بردن کیفیت محصولات تولیدی
• بالا بردن و بهتر شدن سرعت و کمیت تولید
• بالا بردن کنترل کیفیت
• کم شدن پسماند های تولید و ضایعات
• بهبود بهره وری واحد های صنعتی

ارزیابی تعیین استهلاک عمر مفید تجهیزات تاسیسات کارخانه

مبانی قیمت‌گذاری را برحسب اینکه ارزش جایگزینی چقدر است با لحاظ کردن عمر مفید تجهیزات با کسر عمر گذشته، عمر باقیمانده را به دست می‌آوریم.

• تعیین اجرت‌المثل و اجاره تاسیسات

معمولاً برای تعیین اجاره در هرزمانی با شناخت کامل از تجهیزات و ارزش روز مربوط به آن با برگشت سرمایه بین ۱۰تا ۲۰ سال برحسب اقلام پردوام و کم‌دوام میزان اجاره سالیانه به دست می‌آید و آن را به ۱۲ ماه سال تقسیم می‌کنیم که اجاره ماهیانه به دست می‌آید.

عوامل مؤثر در ارزیابی ماشین آلات و تأسیسات کارخانجات

عوامل مختلفی که در ارزیابی ماشین‌آلات و تأسیسات کارخانه‌ها تأثیرگذارند، معمولاً شامل جنبه‌های زیادی هستند که می‌توانند کیفیت، عملکرد و ارزش اقتصادی آن‌ها را تغییر دهند. از جمله عوامل کلیدی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. موقعیت  جغرافیایی
2. محیط‌زیست (چه نوع محصولی و اینکه آیا آلودگی دارد مثل سیمان یا قطعات تولیدی یا آزبست)
3. دوری و نزدیکی از مراکز تهیه مواد و فروش کالا
4. میزان ارزبری
5. استهلاک فیزیکی (نو-کهنه)
6. نوع صنعت و محصولی که ارائه می‌دهد
7. تناسب ظرفیت دستگاه‌ها نسبت به هم
8. وضعیت رقبای تولیدی داخلی و خارجی (مثلاً تولید کاشی و سرامیک که در ایران حدود ۶۵ کارخانه تولیدی وجود دارد.)
9. چگونگی خدمات پس از فروش محصولات
10. چگونگی شناخت فروشنده ازلحاظ تعهد گارانتی و وارانتی
11. وضعیت ازلحاظ برند جهانی محصولات
12. تناسب نو و کهنگی دستگاه‌ها نسبت به هم (دستگاهی ساخت ۱۳۷۶ و دستگاهی ساخت ۱۳۸۶ به‌طور هم‌زمان سری هم کار می‌کند.)
13. وضعیت سود و زیان شرکت
14. وضعیت مدیریت شرکت ثابت بوده و یا در مدت کوتاه متغیر است
15. صورت جریان وجوه نقد
16. وضعیت ترازنامه شرکت
17. سطح تحصیلی کارکنان و تخصص نیروی انسانی
18. چگونگی پشتیبانی قطعات یدکی ماشین‌آلات

دانلود مقاله کامل “روش و مبانی قیمت‌گذاری ماشین‌آلات و تأسیسات صنعتی کارخانجات“

نگاهی به کارایی و عملکرد شرکت

بامطالعه صورت‌ها مالی و عملکرد که معمولاً به‌طور مقایسه‌ای برای دو سال متوالی تهیه‌شده است به شما کمک می‌کند تا ضریب و نسبت‌ها و حداقل و حداکثر و یا تلورانس قیمت‌های کف و سقف را بهتر تخمین بزنید.

•  خرید خارجی: هزینه‌های ارزی را به نرخ روز مبادلاتی اعلام‌شده بانک مرکزی دریافت و یا برحسب اعتباری که خریدار نزد بانک داشته باشد تقسیط می‌نماید.
• ماشین‌آلات داخلی
• قیمت‌گذاری کالاهای تولیدی داخلی نیز با گرفتن اطلاعات روز از تولیدکنندگان ماشین‌آلات و تأسیسات و تجهیزات قیمت تمام‌شده آن به دست می‌آید و با افزودن ۱۵ تا۲۵ % قیمت در پروژه مربوطه به دست می‌آید.
• قیمت‌گذاری تجهیزات مستعمل و کارکرده در کارخانه‌ها

پس از لیست برداری از تجهیزات به کیفیت و ظرفیت و تناسب ظرفیت توجه می‌کنیم و اینکه ساخت داخل و یا خارج و نوع تکنولوژی به‌کاررفته و از چه دقت اندازه‌گیری برخوردار می‌باشند.

با لحاظ قیمت‌های جدید جایگزینی و قیمت‌های بازار خارج و داخلی و ارزش دستگاه‌های مشابه در نوع ساخت تجهیزات و نوع صنعت و موقعیت صنعت در بازار داخلی و خارجی، ارزیابی بر مبنای روز اقلام دست‌دوم (کارکرده) انجام می‌گیرد. مبانی قیمت‌گذاری را برحسب اینکه ارزش جایگزینی چقدر است با لحاظ کردن عمر مفید تجهیزات با کسر عمر گذشته، عمر باقیمانده را به دست می‌آوریم.

• قیمت‌گذاری انشعابات تأسیسات و امتیازات صنعتی

ارزش انشعابات برق، گاز، آب، تلفن‌ها برحسب قیمت روز سازمان‌های مربوطه می‌باشند.

ارزش امتیازات صنعتی و دانش فنی برحسب سادگی و پیچیدگی در دانش فنی و تجهیزات به‌کاررفته و ظرفیت‌ها و نوع تولیدات به دست می‌آید که برحسب ارزش تجهیزات بین ۵ تا ۱۵% از قیمت ماشین‌آلات و تأسیسات با توجه به محیط جغرافیایی و شرایط محیط‌زیست و نوع تولیدات و عملکرد سالیانه ازنظر مالی در نوسان است.

• خرید EPC

چنانچه خرید به‌صورت خرید قراردادی است برحسب EPC یعنی سفارش کارخانه‌ای که شامل مهندسی (ENGINEERING) و خرید تجهیزات (PROCUREMENT) و ساختمانی و نصب و راه‌اندازی باشد.