طراحی، پیاده‌سازی، تولید و ارائه نقشه‌ها، تولید داده‌های مکانی و سیستمهای اطلاعات جغرافیایی (GIS) یا خدمات بر روی کامپیوتر رقومی سازی نامیده میشود.
رقومی سازی نقشه ها زمانی مطرح می گردد که جز نقشه کاغذی و نقشه اسکن شده، نقشه دیگری در اختیار نباشد و بخواهیم تحلیل انجام دهیم، بنابراین نقشه اسکن شده را رقومی سازی کرده و برای اینکار سه لایه را وارد نرم افزار می‌نماییم. با بکارگیری نقشه های رقومی، نواقص و کاستی های موجود در نقشه های سنتی هموار گردیده است.
محدودیت های نقشه های سنتی
مشکلات نقشه های سنتی به شرح زیر است:
- محدودیت مقیاس
- عدم نمایش تمامی عوارض در دنیا
- سخت بودن بازیابی اطلاعات
- بصرفه نبودن نقشه های سنتی از نظر زمان و هزینه
- از رده خارج شدن نقشه های توپوگرافی بعد از مدتی
- انجام آنالیز بر روی نقشه ها و انتخاب عوارض از اطلاعات موجود
مقایسه نقشه های سنتی و رقومی
نقشه های سنتی و رقومی بر اساس موارد زیر متمایز میگردند:
- اطلاعات زمینی و عکس های هوایی بعنوان ورودی نقشه های سنتی در نظر گرفته می شود در صورتی که ورودی نقشه های رقومی عکس های هوایی، اطلاعات زمینی، تصاویر ماهواره ای، نقشه های اسکن شده می‌باشد.
- از نظر مقیاس، مقیاس نقشه های سنتی ثابت و مقیاس نقشه های رقومی آزاد و چند مقیاسی است.
- تشخیص عوارض برای نقشه های سنتی بر اساس رنگ، نوع خط، سمبل و متن و تشخیص عوارض برای نقشه های رقومی براساس کد و اطلاعات توصیفی می‌باشد.
- طبقه بندی عوارض در نقشه های سنتی بر اساس لژاندر نقشه صورت می پذیرد و در نقشه های رقومی طبقه بندی عوارض بر اساس جدول های اطلاعاتی و لایه های عوارض می باشد.
- نماد ها در نقشه های سنتی بر اساس راهنمای نقشه معرفی می گردد در صورتی که در نقشه های رقومی از فایل های کتابخانه ای هم می توان استفاده نمود.
- در نقشه های سنتی جمع آوری داده ها بصورت دو بعدی و در نقشه های رقومی هم بصورت دو بعدی و هم بصورت سه بعدی امکان پذیر می‌باشد.
- در نقشه های سنتی عوارض مسطحاتی و ارتفاعی بصورت جدا از یکدیگر در حالیکه در نقشه های رقومی عوارض مسطحاتی و ارتفاعی بصورت ترکیبی و یا جدا از هم می باشند.
- نمایش داده ها در نقشه های سنتی بصورت کارتوگرافی و در نقشه های رقومی بر اساس سیستمهای CAD می باشد.
- خروجی در نقشه های سنتی بصورت نقشه های خطی در مقیاس های مختلف صورت میگیرد، در صورتیکه خروجی در نقشه های رقومی بصورت( نقشه های عکس، گزارشات، نقشه های خطی در مقیاس های مختلف، اطلاعات آماری، اطلاعات ورودی برای سیستمهای LIS,GIS,DTM) می‌باشد.
کاربردهای رقومی سازی نقشه ها
نقشه های رقومی دارای کاربردهایی به شرح زیر است:
کاربردهای شهری
- نقشه های آب و فاضلاب، برق و تلفن
- طرح جامع و تفضیلی شهرها
- نقشه های معماری
- نقشه های گازشهری
- نقشه های کاربری اراضی
کاربردهای منطقه ای
- نقشه مدیریت جنگل ها و مراتع،
- نقشه های کاربری اراضی
- نقشه های تقسیمات کشاورزی
- نقشه های فرسایش خاک
- نقشه های زمین شناسی
کاربردهای محیط زیست
- نقشه های آلودگی هوا
- نقشه های هواشناسی،
- نقشه اقلیم شناسی،
- نقشه های وضع آلودگی آبهای موجود،
- نقشه های آلودگی زمین و عوامل آلوده کننده،
انواع روش های رقومی سازی نقشه ها
سه روش به منظور رقومی کردن داده ها موجود می باشد که به شرح زیر است:
رقومی سازی دستی یا مستقیم: اپراتور توسط CURSOR، المان ها و عوارض نقشه را در نظر گرفته و آن ها را شناسایی می کند، بنابراین تمامی عوارض را شناسایی می نماید. و بصورت یک فایل رقومی در سیستم نمایش داده می شود.
روش دوم دیجتایز: در این روش تمامی سطح نقشه توسط اسکنر اسکن گردیده و نقشه اطلاعات را بصورت رقومی نمایش می دهد.
روش سوم دیجیتایز کردن از روی صفحه مانیتور: در این روش ابتدا نقشه توسط اسکنر اسکن گردیده و سپس عوارض روی صفحه مانیتور پدید می آیند.
مفاهیم و روش های رقومی سازی نقشه ها
یکی از روش های نوین در تهیه نقشه های رقومی، استفاده از تکنیک های کامپیوتری است، سازمانهای تهیه نقشه از تکنیک های نوین کامپیوتری به منظور راه اندازی سیستم های جغرافیایی استفاده می‌کنند. در این روش اطلاعات نقشه از حالت خطی یه حالت رقومی تبدیل میشود.
روش های جدید رقومی سازی نقشه ها
نقشه هایی که برای رقومی استفاده میشوند به سه دسته زیر تقسیم میشوند:
- نقشه برداری زمینی (برداشت نقطه، خطوط آبراهه)
- نقشه های هوایی: ( نقشه هایی که به روش فتوگرافی تهیه میشوند این نقشه ها از تصاویر ماهواره ای تهیه میگردند)
- نقشه های اتوماتیک: ( این نقشه ها بصورتاتوماتیک می باشند، این نقشه ها دارای تصاویر ماهواره ای می باشند، روش های مختلفی به منظور مدل های رقومی زمین وجود دارد، که خروجی خوبی را می دهند.
- در تولید مدل های رقومی DSM : در این مدل ارتفاع در نظرگرفته میشود، و اگر چندین درخت موجود باشد از بالای درخت ها نقشه تهیه میگردد.
- DTM: این مدل سطح طبیعی شیب زمین را نشان می دهد.
- DTM-DSM: از تفاضل این دو مدل سطح طبیعی زمین نمایش داده میشود.
کارشناسان رسمی دادگستری شرکت آرمان سنجش خدمات گسترده ای را در زمینه ی نقشه های رقومی ارائه می نمایند.
