به‌منظور هماهنگی در مفاهیم و نزدیک شدن تعابیر در این نوشته نخست به تعریفی که از مدیریت ادعا کلیم (claim) در پروژه‌های سد و سدسازی داریم می‌پردازیم.
بنا به تعریف مفهوم مدیریت ادعا کلیم (claim) در هریک از موضوعات قراردادی و خصوصاً قراردادهای سد و سدسازی در یکی یا چند مورد از موارد ذیل موردبررسی است:
- وجود ابهام در تشخیص محل هزینه انجام کاری که توسط طرف قرارداد انجام می‌گیرد.
- وجود دو یا چندگانگی در اجزاء قرارداد و به‌تبع آن عدم‌تشخیص و تعیین اولویت‌بندی هرکدام از اجزاء
- وجود جملات یا کلماتی در قرارداد که برای معانی آن‌ها تعابیر یا تفاسیر متفاوتی وجود دارد.
- وجود هر نوع مواردی که در قرارداد قیدشده ولی با عرف جاری در کارگاه‌ها و یا موازین قراردادی مغایرت دارد.
وجود هر یک از موارد فوق‌الذکر و یا دیگر مواردی که به آن اشاره نشده است، موجب فراهم آمدن زمینه درخواست یا ادعا (claim) طرفین قرارداد از همدیگر می‌گردد. ابهامات فوق‌الذکر عمدتاً در پروژه‌هایی حادث می‌گردد که ناشناخته‌های فراوانی را دارد و از مواردی که ناشناخته‌ها در آن بیشتر است، به پروژه‌هایی که در آن‌ها کارهای زیرزمینی وجود دارد می‌توان اشاره کرد.
پروژه‌های سد و سدسازی نیز مستثنی از این مورد نیستند. ازآنجایی‌که در پروژه‌های سدسازی قسمت عمده عملیات اجرایی در زیرزمین اجرا می‌گردد و عملاً در حین عملیات و پس از اجرای عملیات اجرایی غیرقابل رؤیت هستند و یا بخش‌هایی از عملیات اجرایی زیر تراز آب‌های سطحی اجرا می‌گردد، این‌گونه موارد و موضوع مدیریت ادعا کلیم (claim) نیز به فراوانی حادث می‌گردد. ازجمله دیگر که در پروژه‌های سد و سدسازی خیلی اتفاق می‌افتد، موضوع ایجاد پرده آب‌بند در زیر عملیات پی‌سازی است که در تمامی پروژه‌های سدسازی با هر نوع شکلی اعم از هسته خاکی و یا سدهای بتنی، به‌منظور آب‌بندی پی سدها لازم است اجرا گردد، این‌گونه موارد از قبل غیرقابل‌پیش‌بینی و غیرقابل برآورد است، لذا این بخش از عملیات اجرایی تماماً بر اساس سعی و خطا و اطلاعات مأخوذه از هریک از گمانه‌هایی که حفاری‌ها به دست می‌آید تجزیه‌وتحلیل و مستندسازی می‌گردند و به استناد این نتایج مطالعات طرح بازنگری می‌گردد. طبیعتاً ازآنجایی‌که به موارد ناشناخته‌ای برخورد می‌گردد که قبلاً در قرارداد به آن‌ها اشاره نشده است، موجب طرح موضوع مدیریت ادعا یا درخواست کلیم (claim) طرفین قرارداد را فراهم می‌آورد.
راه‌حل هریک از موارد فوق، طبیعتاً انجام مطالعات کافی در زمان مرحله دوم مطالعات است، ولی ازآنجایی‌که به لحاظ صرفه‌های مالی بهتر است با حفاری گمانه، علاوه بر مطالعات، استفاده در تزریق برای تحکیم و آب‌بندی استفاده گردد، لذا این موضوع (مطالعات تکمیلی زمین‌شناسی) را در مرحله سوم تکمیل می‌نمایند که طبیعتاً موجب فراهم آوردن زمینه برای ادعاهای زیاد و کلیم‌های فراوانی را از جانب پیمانکار به دنبال خواهد داشت.
همچنین یکی از مواردی که در کارهای سدسازی بیشتر موضوع مدیریت ادعا کلیم (claim) در آن حادث می‌شود، وضعیت لایه‌های زمین‌شناسی و نوع چینه آن‌ها که در حفاری کارهای زیرزمینی و یا جناحین سد بسیار مؤثر است. چنانچه امتداد لایه‌های سنگی به‌نوعی باشد که با مسیر تونل در یک‌جهت قرارگرفته باشد، اضافه حفاری ناخواسته‌ای را موجب می‌گردد که جبران هزینه‌های آن موردادعای طرفین قرارداد خواهد بود.
استفاده از تکنولوژی و استانداردهای جهانی که در ساخت سدها مورد تأکید است، سخت‌گیرانه‌تر از استانداردهای مورداستفاده در آئین‌نامه‌های داخلی ایران است، لذا رعایت استاندارد باکیفیت بالا موجب ایجاد هزینه به طرفین قرارداد را دارد که موردادعای آن‌ها خواهد بود.
از موارد دیگری که عمدتاً در کارهای زیرزمینی موجب فراهم آمدن زمینه ادعا و claim می‌گردد، وجود حفرات کارستیک، آب‌های زیرزمینی و یا گازهای سمی در محل انجام کار است. ازآنجایی‌که میزان هریک از آن‌ها و محل وجود آن‌ها و یا نوع گازهای محبوس در لایه‌های زیرزمین در ابتدای پیمان‌هایی که کارهای زیرزمینی رادارند، مشخص نبوده و نیاز به مطالعات کامل در مرحله دوم را دارد نیز از موارد ادعایی طرفین پیمان است.
با توجه به موارد فوق و جلوگیری و یا کاهش موارد ادعایی، پیشنهاد می‌گردد، مطالعات مرحله دوم تا حد ممکن و تا آنجایی که مقرون‌به‌صرفه باشد، به‌صورت کامل انجام گیرد و تهیه و تنظیم قراردادها با اشخاصی باشد که علاوه بر آگاهی از موازین قراردادی، اطلاعاتی درزمینهٔ روش اجرا و به‌طورکلی در علم مهندسی عمران را داشته باشد. بدیهی است در صورت تهیه قرارداد توسط افرادی که به موازین قراردادی آشنا نبوده و یا روش اجرای کارها را تجربه نکرده باشد و یا از استانداردها و دیگر موارد عمران آگاه نباشد، موجب بروز کلیم خواهد بود.
تیم کارشناسان شرکت آرمان سنجش با داشتن تجارب و مهارت در موارد اجرای پروژه‌های سد و سدسازی، با حفظ حقوق هر یک از طرفین قرارداد، آمادگی لازم برای تهیه گزارش مغایرت‌ها، درخواست‌ها و یا انجام داوری بین طرفین قرارداد برای حل‌وفصل اختلافات را دارد.
