نقشه‌برداری مسطّحه یا پلانیمتری (planimetry):
در این نوع نقشه‌برداری هدف نمایش وضعیت مسطحاتی عوارض بوده و به ارتفاع نقاط و پستی و بلندی‌ها توجهی نمی‌شود. نقشه‌های به دست آمده در این شاخه را پلان نیز می‌نامند؛ مانند پلان یک پارک و موارد مشابه آن.
نقشه‌برداری ارتفاعی یا آنتیمتری (antimetry):
در این نوع نقشه‌برداری هدف نمایش وضعیت ارتفاعی عوارض است و بیشتر برای تهیه پروفیل‌های (برش‌های) طولی و عرضی نظیر شکل‌های زیر استفاده می‌شود:
- در انتخاب خط پروژه خصوصاً روی پروفیل‌های طولی همیشه سعی می‌شود که حجم عملیات خاک برداری با حجم عملیات خاکریزی برابر باشند و مقدار این دو نیز به حالت ممکن برسند.
- نقشه توپوگرافی این شاخه که توپومتری نیز نامیده می‌شود جهت نشان دادن وضعیت مسطحاتی و ارتفاعی نقاط به‌طور همزمان بکار می‌رود. نقشه‌های توپوگرافی پایه‌ای برای تهیه سایر نقشه‌ها محسوب می‌شوند. در نقشه‌های توپوگرافی ارتفاع نقاط به کمک خطوط منحنی شکل به نام خطوط تراز یا منحنی‌های میزان (خط کرو) نمایش داده می‌شود.
- نقشه‌برداری زیرزمینی: توضیحات این شاخه بعداً به‌طور کامل ارائه می‌گردد.
نقشه‌برداری هوایی یا فتوگرافی:
نقشه‌برداری هوایی جهت تهیه نقشه‌های مبنا در سطح وسیع و زمانی کوتاه استفاده می‌شود. در این شاخه ابتدا از منطقه موردنظر به کمک دوربین‌های مخصوص و معمولاً توسط هواپیمایی که با سرعت ثابت روی منطقه موردنظر در زون‌های (ردیف‌های) مختلف حرکت می‌کند عکس‌برداری نموده و سپس از روی عکس‌های به دست آمده با توجه به همپوشانی طولی و عرضی عکس‌های نقشه‌های موردنظر را تهیه می‌کنند. همپوشانی طولی عکس‌ها حدود ۶۰% و همپوشانی عکس‌ها حدود ۲۰% است.
* در این شاخه به مجموعه عملیاتی که برای تبدیل عکس به نقشه توسط کارشناس رسمی دادگستری نقشه‌برداری انجام می‌شود «آسترو» یا «کار عکسی» می‌گویند.
استریوسکوپ:
برای تفسیر عکس‌های هوایی از دستگاهی به نام استریوسکوپ استفاده می‌کنیم. این دستگاه به ما کمک می‌کند تا منطقه موردنظر را به‌صورت برجسته از روی عکس‌های هوایی مشاهده کنیم. استریوسکوپ معمولاً در انواع جیبی یا آینه‌ای در بازار موجود می‌باشند.
* منظور از اصطلاح «موزاییک عکسی»، چیدن عکس‌های هوایی در کنار یکدیگر با در نظر گرفتن همپوشانی طولی و عرضی آن‌ها است.
نقشه‌برداری مسیر:
این شاخه از نقشه‌برداری جهت برداشت و پیاده کردن راه، راه‌آهن، خطوط انتقال (آب و گاز و …) دکل گذاری و موارد مشابه آن‌ها است.
نقشه‌برداری هیدروگرافی یا آب‌نگاری:
در این شاخه نقشه‌های مورد نیاز از کف رودخانه‌ها، دریاها، دریاچه‌ها و موارد مشابه به دست می‌آید. درواقع در این نقشه‌ها ناهمواری‌های سطح زمین در زیر آب‌ها مشخص می‌شود. نقشه‌های هیدروگرافی که جهت راهنمایی دریانوردان استفاده می‌شود «چارت دریایی» می‌نامند.
نقشه‌برداری نظامی:
همان‌طور که از نام این شاخه پیداست جهت تهیه نقشه‌های نظامی و تعیین نقاط استراتژیک استفاده می‌شود از ویژگی‌های این شاخه آن است که از ساده‌ترین وسایل تا پیچیده‌ترین وسایل نقشه‌برداری در آن استفاده می‌شود. لازم به ذکر است که انگیزه اصلی پیشرفت این علم کاربردهای نظامی آن است.
نقشه‌برداری مشتقه (موضوعی):
این شاخه با اکثر علوم و فنّاوری در ارتباط بوده و حاصل این ارتباط تهیه نقشه‌هایی با موضوعات متفاوت نظیر چند مورد زیر است:
- نقشه‌های هواشناسی
- نقشه‌های آماری
- نقشه‌های تکتونیکی (بررسی تغییر پوسته‌های زمین)
- نقشه‌های دوران زمین‌شناسی
- نقشه‌های نجومی
نقشه‌برداری کاداستر (نقشه‌برداری ثبتی و املاکی):
این شاخه به تهیه نقشه‌های مربوط به تفکیک اراضی، تعیین حدود اراضی و زمین‌های شهری، تهیه نقشه‌های مسطحاتی و تعیین مساحت زمین‌ها و یا پیاده کردن آن‌ها می‌پردازد.
نقشه‌برداری ژئودوزی:
ژئودوزی علمی است که در مورد شکل و ابعاد زمین و تغییرات آن و تعیین موقعیت نقاط مختلف زمین بحث می‌کند. منظور از نقشه‌برداری ژئودوزی در مقیاسی وسیع بوده که شامل تهیه نقشه‌های استانی، کشوری و قاره‌ای می‌شود.
نقشه‌برداری مستوی:
به نقشه‌برداری در زمین‌های کوچک با وسعت کمتر از ۱۰km * ۱۰ km گفته می شود و بدیهی است که در این شاخه، زمین مسطح فرض شده و در محاسبات از روابط هندسه مسطّحه استفاده می‌کنند.
آرمان سنجش شبکه یکپارچه کارشناسان کشور
