طرح های توسعه شهری دارای سلسله مراتبی از جمله طرح های توسعه و عمران و طرح های منطقه ای که اینها از طرح های کالبد ملی گرفته می‌شوند، می‌باشند.
سلسله مراتب طرح های توسعه شهری
سلسله مراتب طرح های توسعه به شرح زیر است:
- طرح آمایش سرزمین که در این طرح با توجه به اقلیم و ظرفیت های منابع با توجه به جمعیت و حاصل خیزی خاک برای هر منطقه ای از کشور طرح آمایش استانی داریم. با توجه به طرح بالا دست آمایش سرزمین، طرح های دیگری هم بوجود آمده است.
- طرح کالبد ملی زاگرس
- طرح کالبد ملی شمال
- سواحل جنوبی که چند استان را در بر میگیرد.
آیین نامه طرح های توسعه شهری
آيين نامه نحوه بررسي و تصويب طرح های توسعه و عمران محلی، ناحيه‌ای، منطقه‌ای و ملی و …
هيأت وزيران در جلسه مورخ 12/10/1378 بنا به پيشنهاد مشترك شماره 2/100/4965 مورخ 14/9/1378 وزارتخانه های مسكن و شهرسازی و كشور و تأييد شوراي عالی شهرسازی و معماری ايران و به استناد اصل يكصد و سي و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ايران ، آئين نامه نحوه بررسی و تصويب طرح های توسعه و عمران محلي، ناحيه ای، منطقه ای و ملی و مقررات شهرسازی و معماری كشور را به شرح زير تصويب نمود.
انواع طرح های توسعه شهری
1- طرح جامع سرزمين : اين طرح در بند (1) ماده (1) قانون تغيير نام وزارت آباداني و مسكن به وزارت مسكن و شهرسازي و تعيين وظايف آن ـ مصوب 1353 ـ تعريف شده است.
2- طرح هاي كالبدي ملي و منطقه اي: با هدف مكانيابي براي گسترش آينده شهرهاي موجود و ايجاد شهرها و شهركهاي جديد ، پيشنهاد شبكه شهري آينده كشور يعني اندازه شهرها، چگونگي استقرار آنها در پهنه كشور و سلسله مراتب ميان شهرها به منظور تسهيل و مديريت سرزمين و امر خدمات رساني به مردم و پيشنهاد چهارچوب مقررات ساخت‌و‌ساز در كاربري هاي مجاز زمين هاي سراسر كشور .
3- طرح توسعه و عمران (جامع) ناحيه اي: اين طرح در اجراي وظايف محول شده در قانون تغيير نام وزارت آباداني و مسكن به وزارت مسكن و شهرسازي و تعيين وظايف آن ـ مصوب 1353 ـ و تصويب نامه شماره 70971/ت 407هـ مورخ 5/11/1373 هيأت‌وزيران ، به منظور تدوين سياست ها و ارايه راهبردها در زمينه هدايت و كنترل توسعه و استقرار مطلوب مراكز فعاليت ، مناطق حفاظتي و همچنين توزيع متناسب خدمات براي ساكنان شهرها و روستاها در يك يا چند شهرستان كه از نظر ويژگي هاي طبيعي و جغرافيايي همگن بوده و از نظر اقتصادي ، اجتماعي و كالبدي داراي ارتباطات فعال متقابل باشند، تهيه مي شود.
4- طرح مجموعه شهري : اين طرح براساس مصوبه شماره 9860/ت15311/هـ مورخ 13/8/1374 هيأت وزيران براي شهرهاي بزرگ و شهرهاي اطراف آنها تهيه مي شود.
5- طرح ساماندهي فضا و سكونتگاههاي روستايي : طرح است كه به منظور توسعه هماهنگ و موزون فعاليتهاي كشاورزي ، صنعتي و خدماتي از طريق توزيع مناسب جمعيت و استقرار بهينه خدمات در محيط هاي روستايي و حمايت از اجراي آن تهيه مي شود. محدوده هر يك از اين طرحها در طرح ناحيه اي مربوط تعيين مي شود.
6- طرح جامع شهر: در بند (2) ماده (1) قانون تغيير نام وزارت آباداني و مسكن به وزارت مسكن و شهرسازي و تعيين وظايف آن ـ مصوب 1353 ـ تعريف شده است.
7- طرح هادي شهر: اين طرح طبق تعريف مندرج در بند (4) ماده (1) قانون تغيير نام وزارت آباداني و مسكن به وزارت مسكن و شهرسازي و تعيين وظايف آن ـ مصوب 1353ـ عبارت از طرحي است كه در آن جهت گسترش آتي شهر و نحوه استفاده از زمين هاي شهري براي عملكردهاي مختلف به منظور حل مشكلات حاد و فوري شهر و ارايه راه‌حل‌هاي كوتاه مدت و مناسب براي شهرهايي كه داراي طرح جامع نمي باشند ، تهيه مي شود.
8- طرح تفصيلي: در بند (3) ماده (1) قانون تغيير نام وزارت آباداني و مسكن به وزارت مسكن و شهرسازي و تعيين وظايف آن ـ مصوب 1353 ـ تعريف شده است و از جمله شامل طرحهاي زير مي باشد :
1-8- طرحهاي بهسازي، نوسازي، بازسازي و مرمت بافت ها: طرح هايي هستند كه براي بهسازي ، نوسازي و بازسازي محلات شهر اعم از قديم ، جديد و يا مساله دار به عنوان طرح تفصيلي بخشي از بافت موجود شهر تهيه مي شوند.
2-8- طرح آماده سازي توسعه هاي جديد در شهرها: اين طرح ها شامل مجموعه عمليات لازم براي مهيا نمودن زمين جهت احداث ممكن و تأسيسات لازم مربوط مطابق قانون زمين شهري و آيين نامه هاي اجرايي آن است و به عنوان طرح تفصيلي توسعه هاي جديد شهري تهيه مي گردد.
9- طرح هادي روستا : عبارت از طرحي است كه ضمن ساماندهي و اصلاح بافت موجود ميزان و مكان گسترش آتي و نحوه استفاده از زمين براي عملكردهاي مختلف از قبيل مسكوني، توليدي ،
تجاري و كشاورزي و تأسيسات و تجهيزات و نيازمندي هاي عمومي روستايي را حسب مورد در قالب مصوبات طرحهاي ساماندهي فضا و سكونتگاههاي روستايي يا طرحهاي جامع ناحيه اي تعيين مي نمايد.
10- طرح هاي ويژه : عبارت از طرح هايي است براي بخش هايي از كشور كه به علت وجود عوامل طبيعي يا ساخته شده و يا برنامه هاي جديد توسعه و عمران و تأثيراتي كه در منطقه حوزه نفوذ خود خواهند گذاشت واجد ويژگي خاصي بوده و نياز به تهيه طرح براي توسعه هماهنگ در محدوده حوزه نفوذ عوامل مذكور دارند ، تهيه مي شود.
عنوان و محدوده اين طرحها همزمان با تصويب ضرورت تهيه طرح ، حسب مورد به تصويب شوراي عالي شهرسازي و معماري ايران مي رسد.
11- طرح شهرهاي جديد : عبارت است از طرحهايي كه براي ايجاد شهرهاي جديد طبق تعريف ماده (1) تصويب نامه شماره 2340/ت276هـ مورخ 25/6/1371 در قالب طرح هاي كالبدي ملي و منطقه اي و جامع ناحيه اي ضرورت و مكان ايجاد آنها با سقف جمعيتي و نوع فعاليت معين به تصويب شوراي عالي شهرسازي و معماري ايران خواهد رسيد و متعاقب آن و مانند ساير شهرها بايستي براي آنها طرح جامع و تفصيلي تهيه شود.
12- طرح شهرك هاي مسكوني : طرحي كه براي ايجاد يك مركز جمعيتي جديد در خارج از محدوده قانوني و حريم شهرها ـ مصوب 1355 ـ تهيه مي شود.
13- طرح ساير شهرك ها: طرحهايي كه براي ايجاد شهرك غيرمسكوني با عملكرد خاص نظير صنعتي، توريستي، تفريحي و … طبق مقررات و قوانين مربوط به آنها تهيه مي‌شوند.
انطباق طرح های توسعه شهری
انطباق طرح ها با طرح های بالادستی، ملی و اظهار نظر در این خصوص از صلاحیت های کارشناس دارای صلاحیت می باشد، کارشناسان رسمی دادگستری برنامه ریزی شهری شرکت آرمان سنجش خدمات گسترده ای را در بررسی و اظهار نظر در خصوص اسناد طرح های توسعه شهری در ارائه می نمایند.
آرمان سنجش شبکه یکپارچه کارشناسان کشور
