ملک عبارت است از (زمین، باغ، زمین زراعی، کشاورزی، زمین شهری و بنایی که در آن احداث شده است. عوامل مختلفی مانند (مصالح، متریال، نورگیری ملک، نقشه ساختمان، موارد حقوقی، موارد فنی، موقعیت ملک، همسایگان، متراژ، تعداد طبقات) در بررسی ملک مورد توجه قرار میگیرند.
ملک بعنوان پر اهمیت ترین کالای بشر شناخته شده بنابراین به منظور خرید و فروش ملک باید از خدمات کارشناس بهره‌مند شویم. کارشناسان رسمی دارای یک تعرفه به منظور محاسبه دستمزدشان می‌باشند که آخرین نسخه آن توسط قوه قضاییه بروز رسانی شده است. این تعرفه مبنای محاسبه هزینه کارشناسی ملک است.
دستمزد هزینه کارشناسی ملک میزان درصدی از قیمت ملک کارشناسی است که این فرمول بصورت پلکانی معکوس است. هر چقدر به سمت پله بالاتر برویم درصد حق الزحمه کاهش می‌یابد و حاصل جمع پله ها هزینه دستمزد کارشناس دادگستری است.
حق الزحمه کارشناس رسمی دادگستری
با افزایش ارزش ملک، حق الزحمه که درصدی از مبلغ ارزیابی است کاهش می‌یابد. هزینه دستمزد کارشناس ثابت نبوده و با افزایش ارزش ملک تغییر می‌کند.
اساس محاسبه هزینه دستمزد کارشناسی، ارزش ملک مورد ارزیابی کارشناس با توجه به فرمول ماده ۱۱ قانون تعرفه دستمزد کارشناسان است.
برای بانک و شهرداری به منظور ارزیابی ملک، مبنای محاسبه تعرفه حق الزحمه کارشناس رسمی دادگستری سال ۱۳۹۸ است. علاوه بر ملک برای سایر دارایی ها هم ماده ۱۱ تعرفه دستمزد کارشناس رسمی مد نظر است.
محاسبه دستمزد کارشناسی ماشین آلات
در بعضی مواقع تعرفه ضرایب افزایشی می‌گیرد مثلا اگر موضوع ارزیابی ماشین آلات مستعمل باشند میزان هزینه دستمزد کارشناس به شرح زیر محاسبه می‌گردد:
هزینه دستمزد کارشناس ماشین آلات مستعمل= ( میزان ارزشی که کارشناس در تعرفه تعیین می نماید+۵۰ درصد مازاد) چون مورد ارزیابی یک دارایی مستعمل است و از نظر کارشناسان زمان بیشتری صرف شده است.
هزینه دستمزد کارشناسی اختلاف پیمانکار و کارفرما
در ارتباط با اختلاف پیمانکار و کارفرما مبنای میزان ارزشی که دو نفر حقیقی و حقوقی باهم اختلاف دارند= میزان دستمزد ( حق الزحمه + ۱۰۰ درصد افزایش ).
به منظور قیمتگذاری ملک، تعرفه و تبصره‌های زیادی استفاده شده است که بر اساس نوع ملک متفاوت خواهند بود. بنابراین هزینه دستمزد کارشناسی هم متغیر شده است. تمامی هزینه‌های ایاب و ذهاب، محل اقامت و غذای کارشناس بر عهده فرد متقاضی کارشناسی است.
مبلغ ۱,۵۰۰,۰۰۰ ریال برای ماموریت داخل استان و ۳,۰۰۰,۰۰۰ ریال برای ماموریت‌های خارج استان بعنوان حق الزحمه به کارشناس داده می‌شود. در صورتی که فرد متقاضی توانایی پرداخت مبالغ را نداشته باشد با بررسی قاضی میزان هزینه‌های دادگستری تا حد امکان کاهش یافته ولی حق الزحمه کارشناس باید توسط فرد متقاضی پرداخت گردد.
در صورتی که چند کارشناس مسئول رسیدگی به کارشناسی ملک باشند به اندازه ۳۰درصد از دستمزد آن ها کسر می‌گردد.
